مقدمه و هدف:  بیماری دیابت نوع دو یک بیماری مزمن با عوارض متنوع و متغیر می باشد که سبب به چالش کشیده شدن سازگاری روانی اجتماعی بیماران می گردد. این مطالعه با هدف تأثیر برنامه آموزشی بر اساس مدل سازگاری "روی"بر سازگاری روانی اجتماعی بیماران دیابتی نوع دو  بیرجند در سال 1392 صورت گرفته است.

مواد و روش ها:  در این مطالعه نیمه تجربی، از بین بیماران دیابتی نوع دو، با سن 30 تا 70 سال مراجعه کننده به کلینیک دیابت بیرجند 60  نفر از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب و از طریق تخصیص بلوکینگ در دو گروه شاهد و مورد قرار گرفتند. ابتدا فرم مشخصات دموگرافیک، پرسشنامه سازگاری روانی اجتماعی با بیماری در هر دو گروه تکمیل گردید و در گروه مورد علاوه بر ابزار فوق فرم بررسی و شناخت "روی"نیز  تکمیل شد. در بیماران گروه مورد رفتارهای ناسازگار تعیین و براساس آن برنامه آموزشی تدوین و طی 8 جلسه آموزش گروهی و 2 جلسه آموزش چهره به چهره اجرا گردید و به مدت 1 ماه از طریق تماس تلفنی پیگیری شدند. یافته ها با استفاده از نرم افزار اماری 15spss و آزمون های آماری تی مستقل و تی زوجی و کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته ها: در گروه مورد پس از مداخله به جز در مؤلفه روابط جنسی ) 66/0 (P=در سایر ابعاد آگاهی و نگرش نسبت به بیماری، محیط کار، محیط خانواده، روابط فامیلی، محیط اجتماعی، اختلالات روانشناختی و در کل، کاهش معنی داری در میانگین نمره سازگاری روانی اجتماعی نسبت به قبل از مداخله حاصل شد( 05/0 P<). در گروه شاهد میانگین نمره سازگاری روانی اجتماعی فقط در مؤلفه محیط خانواده، بعد از مداخله نسبت به قبل به طور معنی داری افزایش داشت ( 002/0 P=).

بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه مؤید اثر مثبت آموزش بر اساس الگوی سازگاری "روی"بر بیماران دیابتی نوع دو می باشد چرا که ارتقاء حیطه های مختلف سازگاری روانی اجتماعی با بیماری می تواند نتیجه مدیریت رفتارهای ناسازگار و توسعه سازگاری با شرایط متغیر بیماری دیابت باشد. با توجه به هزینه کم و غیر تهاجمی بودن الگوی سازگاری روی در ارائه مراقبت ها بدون نیاز به دستور پزشک می تواند در بررسی و شناخت و ارزشیابی بیماران دیابتی نوع  دو کاربرد داشته باشد.